In deze blog leg ik uit wat autisme in de basis inhoudt en wat de achterliggende redenen kunnen zijn voor moeite met sociale vaardigheden.
Wat is autisme?
Autisme is een term die een reeks gedragskenmerken beschrijft als gevolg van een brein dat op een atypische manier omgaat met zowel de buitenwereld als de binnenwereld.
Volgens de DSM-5 zijn er twee hoofddomeinen waarop autisme zich kan manifesteren: ten eerste moeilijkheden op het gebied van sociaal verkeer en sociale interactie, en ten tweede beperkt en repetitief gedrag.
Autisme is een ontwikkelingsstoornis, wat betekent dat het aangeboren is en niet kan worden ontgroeid. Wel kunnen allerlei strategieën en technieken worden ingezet om er goed mee om te gaan.
Oorzaak gedrag
De oorzaak van sommige gedragingen bij mensen met autisme ligt in een andere programmering van het zenuwstelsel. Dit betreft niet alleen het brein, maar kan zich ook uiten in de motoriek. Hun zenuwstelsel kan bijvoorbeeld te veel gewicht geven aan sensorische informatie, wat het voorspellen van gebeurtenissen moeilijker of juist sneller maakt. Hierdoor kan de wereld intern en extern anders worden waargenomen dan bij mensen zonder autisme.
Deze andere informatieverwerking leidt vaak tot een creatievere blik, het vermogen om ‘out of the box’ te denken, en het sneller doorzien van illusies. Mensen met autisme zijn vaak zeer trouw, hardwerkend en eerlijk. Wie zou daar niet meer van willen?
Verklaringen sociale vaardigheden bij autisten
Moeilijkheden in het sociale verkeer kunnen worden verklaard door de andere informatieverwerking. De hersenen moeten vaak harder werken, wat resulteert in absoluut en rechtlijnig denken. Dit maakt navigeren in het sociale verkeer extra uitdagend.
In sociaal verkeer speelt context een grote rol; menselijk gedrag is moeilijk te voorspellen door de vele invloeden en variaties. Er zijn geen vaste wetmatigheden. Bijvoorbeeld, iemand die je de ene dag tegenkomt kan vrolijk zijn, en de volgende dag niet, wat resulteert in sterk verschillende reacties.
Wanneer je iemand bijvoorbeeld een stukje taart aanbiedt, zijn er talloze manieren waarop die persoon kan reageren, afhankelijk van vele factoren. Misschien heeft die persoon veel honger, is het zijn lievelingssmaak, of heeft hij net een paar dagen achter elkaar taart gegeten. Verwachtingen kunnen ook variëren; iemand kan hoge verwachtingen hebben omdat hij weet dat je professioneel banketbakker bent, of lage verwachtingen omdat hij je altijd vies eten ziet meenemen. Al deze factoren beïnvloeden de reactie, en deze informatie moet vaak worden voorspeld.
Sociale interacties zijn minder voorspelbaar en sterk afhankelijk van de context. Veel sociale vaardigheidstrainingen richten zich op het aanleren van sociale regels en scripts, maar door de extreme contextgevoeligheid is het moeilijk om hier een lijn in te trekken. Mijn Brasser methode© richt zich daarom op het aanpassen van de achterliggende psychologische en fysiologische factoren van de autist zelf, zodat hij in zijn kracht komt te staan. Fijn contact gaat niet om het juiste gebruik van sociale regels, maar om bij elkaar op je gemak te zijn.
Open blik
Hoe autisme zich uit, verschilt sterk van persoon tot persoon. Naast de unieke instelling van het zenuwstelsel hebben autisten, net als ieder mens, andere kenmerken. Helaas durven veel autisten niet aan anderen te vertellen dat ze autisme hebben, vanwege onterechte aannames die vaak over hen worden gedaan. Hier ben ik zelf ook vaak tegenaan gelopen. Mijn tip voor hulpverleners, docenten en vrienden: kijk zo veel mogelijk met een open blik. Ga het gesprek aan met een autist om te ontdekken of de vooroordelen die je hebt echt wel kloppen. Zo geef je elkaar de kans om écht contact te maken.